De beroepspraktijk analyseren als een voetbalwedstrijd?

Tijdens het afgelopen WK viel mij op hoe veelzijdig de analyse kan zijn van een partijtje voetbal van 90 minuten. Dat blijkt al tijdens de uitzending van de wedstrijd. De registratie wordt vanuit veel camerastandpunten gedaan en belangrijke spelmomenten worden, al dan niet in slow motion, vanuit verschillende perspectieven herhaald. De verslaggever duidt bovendien het spel en in de pauze en na afloop wordt deze analyse door tal van experts in de studio voortgezet. Wederom wordt hier dan beeldmateriaal gebruikt, maar nu voorzien van ingetekende symbolen. En uiteraard wordt ook aan de spelers en de coach zelf commentaar gevraagd.

Deze rijkheid aan informatiebronnen om een enkele gebeurtenis te begrijpen noemen we resource-rich materiaal. Het leidt ertoe dat je als doorsnee televisiekijker veel meer inzicht in de wedstrijd krijgt dan wanneer je het stadion had bezocht. Zelfs experts worden er wijzer van, getuige de invoering van video-arbitrage. Bij de lerarenopleiding vroegen we ons af of we het voorbeeld van voetbal niet konden volgen. Zouden we resource-rich materiaal kunnen produceren voor het leren van het beroep van docent?

Om meteen met de interessantste uitdaging te beginnen, zijn we ons gaan richten op het leren van effectief didactisch handelen als docent in de wiskundeles. Wat is het probleem? Zie hier een typische opmerking van een leraar-in-opleiding over een stageles die hij de dag daarvoor heeft gegeven: “Mijn leerling stelde toch zo’n gekke vraag over een opgave uit het boek, volgens mij begrijpt hij helemaal niks van procenten!” Dat de student uit het voorbeeld signaleert dat er een probleem is, is goed; maar eigenlijk had hier direct, ‘in het moment’ vakdidactisch moeten worden gehandeld: doorvragen om tot een goede diagnose te komen (Weet de leerling echt ‘helemaal niks’? Welke foutieve denkbeelden heeft hij dan? etc.) om vervolgens een interventie te plegen die tot leren leidt. Het is lastig om aan dergelijke situaties in de lerarenopleiding met voldoende diepgang aandacht te besteden. Het betreft immers vluchtige, onverwachte voorvallen tijdens de stage, op een moment dat een student nog alle aandacht richt op andere zaken – zoals orde houden – in de complexe werkomgeving die een klaslokaal nou eenmaal is.

In de landelijke evaluatie van een recente ontwikkelklus van open en online vakdidactisch materiaal ontstond een idee om dit soort kritieke momenten toch de opleiding in te brengen. En zo is het idee van resource-rich materiaal ontstaan. We zijn deze maand maar gewoon begonnen. In nauwe samenwerking met een docent in Hogeveen denken we een les uit over een doorsnee onderwerp uit de tweede klas en gaan we hierbij zo veel mogelijk materiaal verzamelen: een opname van een les vanuit verschillende camerastandpunten, interviews met leerlingen, een voor- en nabeschouwing door de docent, reflecties van experts op het videomateriaal, scans van leerlingenwerk, etc. De volgende stap wordt dan om hier goed opleidingsmateriaal van te maken – en dan uiteraard ‘blended’, zodat het zowel in de digitale leeromgeving als in bijeenkomsten op maat kan worden ingezet. Wordt vervolgd!